W medycynie zachodniej mówi się dziś o jelitach jako o „drugim mózgu”, a o mikrobiomie – jako o osobnym, inteligentnym układzie współpracującym z naszym ciałem i psychiką. Tradycyjna Medycyna Chińska (TCM) wiedziała o tym od tysięcy lat. Jelita, a zwłaszcza jelito grube i cienkie, pełnią nie tylko funkcję trawienną, ale też emocjonalną i energetyczną.
W ujęciu TCM jelita to część układu odpowiedzialnego za przetwarzanie i transformację Qi (energii życiowej). Są silnie powiązane z płucami, śledzioną, sercem i nerkami, a także z emocjami takimi jak smutek, niepokój, gniew i wstyd.
Jelito grube – partner płuc w cyklu życia (element Metalu)
W Pięciu Elementach jelito grube (Da Chang) jest partnerem płuc – wspólnie oczyszczają ciało i umysł z tego, co niepotrzebne. Odzwierciedlają naszą zdolność do odpuszczania, eliminowania i wyznaczania granic.
Zaburzenia w jelicie grubym często towarzyszą ludziom, którzy zatrzymują w sobie emocje, czują się przeciążeni, mają trudność z zakończeniem spraw, relacji, etapów.
Objawy nierównowagi:
- zaparcia, wzdęcia, nieregularne wypróżnienia,
- obniżona odporność, uczucie ciężkości,
- suchość skóry, trądzik, egzema,
- przytłoczenie, melancholia, trudność z „puszczeniem kontroli”.
Jelito cienkie – element Ognia, współpraca z sercem i umysłem
Jelito cienkie (Xiao Chang) odpowiada za oddzielenie czystego od mętnego – zarówno w fizycznym trawieniu, jak i w myśleniu. W parze z sercem tworzy połączenie między ciałem a świadomością.
Z punktu widzenia TCM:
- rozdziela pożyteczne składniki od odpadów,
- wspiera klarowność umysłu i komunikację emocji,
- jego osłabienie wiąże się z chaosem emocjonalnym, brakiem jasności, nadwrażliwością.
Podejście specjalistów – praktyka i psychosomatyka
Dr Krzysztof Krupka
W swojej koncepcji medycyny regulacyjnej wskazuje, że jelita są „emocjonalnym filtrem”. Trzymają w sobie pamięć emocjonalną, która nie została wyrażona. Przewlekły stres, niewyrażony gniew, ukryty wstyd – to wszystko może zaburzać mikrobiotę, rytm wypróżnień, a nawet wchłanianie składników odżywczych.
Wiktoria Zwinczewska
Zachęca do wspierania jelit przez rytuały, ciepłe posiłki, spokojne otoczenie podczas jedzenia oraz kontakt z naturą. Dobre trawienie to nie tylko jelita – to także spokój przy stole, obecność i oddech.
Paweł Skrzypczak
Wskazuje na konieczność regulacji osi płuca–jelito grube poprzez pracę z oddechem, masażem punktów akupresurowych (m.in. LI4 i ST36), a także oczyszczające zioła, odpowiednią dietę oraz eliminację tzw. wilgoci i gorąca.
Bogusław Mazur
Jelita to nie tylko fizjologia – to centrum wewnętrznej prawdy, przyswajania tego, co słuszne. Jelita chore to często efekt życia w niezgodzie ze sobą.
Zioła i dieta wspierające zdrowie jelit (według TCM i prof. Różańskiego)
Zioła regulujące trawienie i eliminację:
- Lukrecja, koper włoski, anyż, mięta pieprzowa – rozluźniają napięcie jelitowe.
- Kłącze tataraku, korzeń omanu, rdest ptasi – wspomagają florę i detoksykację.
- Prawoślaz, siemię lniane, porost islandzki – łagodzą stany zapalne.
- Berberys, gorzknik, mniszek lekarski – oczyszczają z patogenów i wspierają żółć.
Dieta jelitowa w ujęciu energetycznym:
- Ciepłe, gotowane posiłki – nie obciążają śledziony.
- Kasze (jaglana, gryczana), ryż, marchew, dynia – wzmacniają Qi śledziony i trawienie.
- Naturalne kiszonki – w małych ilościach jako wsparcie flory.
- Zupy typu krem, warzywa korzeniowe – uziemiają i wspierają perystaltykę.
- Nasiona kopru, kminek, bazylia, tymianek – harmonizują Qi brzucha.
Styl życia wspierający jelita
- Regularność i rytm – stałe godziny posiłków, snu i wypróżnień.
- Spacer po posiłku – wspiera ruch Qi i perystaltykę.
- Praca z brzuchem – masaże, akupresura, ciepłe okłady.
- Oczyszczanie emocjonalne – praktyka „pisania z brzucha”, medytacje uważności.
- Czas offline – ograniczenie stymulacji zewnętrznej wspiera układ parasympatyczny.
Ajurwedyjskie spojrzenie – Agni, Vata i trawienie emocji
W ajurwedzie jelita to siedziba ognia trawiennego (Agni) i centrum Vata doszy. Kiedy Agni jest silne – czujemy się lekko, mamy dobrą odporność i jasność myśli. Kiedy słabe – pojawia się gromadzenie toksyn (Ama), gazy, wzdęcia, zamglenie mentalne.
Ajurwedyjskie wsparcie:
- Triphala – ziołowa mieszanka regulująca eliminację i florę jelitową,
- imbir, kmin rzymski, kurkuma – pobudzają ogień trawienny,
- ciepła woda z cytryną rano – wspiera oczyszczanie,
- unikanie przejadania się i łączenia zbyt wielu smaków.
Podsumowanie – jelita jako centrum życia i czucia
Zdrowe jelita to nie tylko dobre trawienie. To świadome relacje z emocjami, odpornością, ruchem, rytmem i naturą. Wspierając jelita – oczyszczamy nie tylko ciało, ale też przestrzeń wewnętrzną dla spokoju, jasności i obecności.
W naturoterapii wspieramy funkcje jelit poprzez naturalne, codzienne rytuały, zioła, dietę, ruch i emocjonalną równowagę – z szacunkiem do indywidualności i rytmu ciała.
