W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej (TCM) śledziona i trzustka należą do elementu Ziemi – symbolizują centrum naszego bytu, przetwarzanie, stabilność, troskę i równowagę. Choć w zachodnim ujęciu fizjologicznym pełnią różne role, w TCM stanowią nierozłączną parę odpowiadającą za przemianę i transport składników odżywczych oraz utrzymanie wewnętrznej harmonii.
Element Ziemi – centrum układu trawiennego i emocjonalnego
Śledziona i trzustka to korzeń naszego Qi (energii życiowej). Odpowiadają za:
- przemianę pokarmu w energię (Qi i krew),
- transport płynów w organizmie – zapobiegają wilgoci i zastojom,
- utrzymanie mięśni i kończyn – odżywianie ciała,
- myślenie, koncentrację, pamięć – nadmierna praca umysłowa osłabia śledzionę,
- emocje troski i zamartwiania się – ich nadmiar powoduje stagnację Qi.
Gdy element Ziemi jest w nierównowadze, pojawiają się:
- zmęczenie, ospałość po posiłkach,
- obrzęki, zatrzymywanie wody,
- uczucie ciężkości, wzdęcia,
- problemy z koncentracją i zamartwianie się,
- skłonność do słodyczy i jedzenia emocjonalnego,
- luźne stolce lub biegunki.
Podejście prof. Różańskiego, dr. Krupki i Wiktorii Zwinczewskiej
Prof. Różański wskazuje na znaczenie wspierania trzustki ziołami o działaniu przeciwzapalnym, osłaniającym i pobudzającym trawienie. Zioła takie jak: nagietek, kora cynamonowca, lukrecja, imbir, koper włoski oraz kłącze tataraku mogą łagodzić stany zapalne, wspomagać wydzielanie enzymów i poprawiać perystaltykę jelit.
Dr Krzysztof Krupka zwraca uwagę, że śledziona to „centrum przetwarzania informacji i pokarmu” – jej zaburzenia wynikają nie tylko z diety, ale też z przeciążenia umysłowego, lęków i niewyrażonych potrzeb. Uważa, że nadmiar wilgoci i chłodu w organizmie to najczęstszy współczesny problem.
Wiktoria Zwinczewska w swojej praktyce podkreśla rolę ciepła, regularności i świadomego jedzenia – „Ziemia potrzebuje rytmu, spokoju i ciepła, by przemieniać energię”.
Psychosomatyka – troska, zamartwianie się i relacje rodzinne
Psychosomatycznie śledziona i trzustka powiązane są z niewyrażoną troską, obowiązkowością, brakiem granic i perfekcjonizmem. Problemy trawienne, napięcia w brzuchu i zaburzenia poziomu cukru we krwi mogą wynikać z prób „przetrawienia” nadmiaru emocji i oczekiwań wobec siebie.
Często spotyka się osoby, które „poświęcają się dla innych” – kosztem własnego zdrowia, energii i regeneracji.
Jak wspierać śledzionę i trzustkę – podejście TCM, ajurwedyjskie i naturoterapeutyczne
1. Dieta Ziemi – ciepła, odżywcza, rytmiczna
- Gotowane, ciepłe posiłki, spożywane regularnie – wspierają ogień trawienny,
- Kasze: jaglana, gryczana, orkisz – lekkostrawne i wzmacniające Qi,
- Zupy kremy, buliony warzywne i ziołowe – szczególnie jesienią i zimą,
- Korzenne warzywa: marchew, dynia, pasternak, buraki,
- Ciepłe przyprawy: imbir, cynamon, kardamon, goździki – rozpraszają zimno i wilgoć,
- Unikanie surowych, zimnych potraw – mogą gasić ogień trawienny (w szczególności rano),
- Naturalna słodycz z warzyw i zbóż – wspiera śledzionę bez nadmiaru cukru.
2. Zioła wspierające śledzionę i trzustkę (Różański, TCM, ajurweda)
- Imbir i galgant – rozgrzewają i pobudzają trawienie,
- Lukrecja – osłania śluzówkę i wspiera trzustkę (uwaga przy nadciśnieniu),
- Cynamon cejloński – wspomaga równowagę glukozy,
- Tatarak, koper włoski, kminek, kozieradka – wspierają perystaltykę i działanie enzymów,
- Ajurwedyjska triphala – reguluje trawienie, oczyszcza jelita i wspiera metabolizm.
3. Styl życia i emocje
- Stałe godziny posiłków – Ziemia kocha regularność,
- Nie jedz w pośpiechu, nie jedz zimnego – zatrzymuje Qi,
- Praktykuj troskę o siebie – afirmacje, ciepłe kąpiele, masaże brzucha,
- Techniki relaksacyjne – medytacja, joga nidra, qigong na centrum.
Objawy osłabionej śledziony/trzustki (niedobór Qi lub nadmiar wilgoci):
- senność, zmęczenie po posiłkach,
- skłonność do obrzęków i nadwagi,
- biegunki lub luźne stolce,
- problemy z koncentracją, „mgła umysłowa”,
- łaknienie słodyczy,
- blade usta, zmęczone oczy.
Podsumowanie – śledziona i trzustka jako źródło stabilności, energii i troski
Śledziona i trzustka to fundament wewnętrznej przemiany – zarówno pokarmu w energię, jak i emocji w działanie. Kiedy ten element działa sprawnie, czujemy się ukorzenieni, spokojni i odżywieni. W naturoterapii, zamiast walczyć z objawami, wspieramy przywracanie równowagi poprzez świadomą dietę, rytm, zioła, ciepło i troskę o siebie.
